Việt Nam đã nhiều lần được vinh danh là "Điểm đến golf hàng đầu châu Á" nhờ các giải thưởng danh giá từ tạp chí golf quốc tế và tổ chức du lịch. Trong đó có 4 lần liên tiếp đoạt danh hiệu Điểm đến golf hàng đầu châu Á (2019, 2020, 2021, 2022). The Bluffs Ho Tram Strip (thiết kế bởi Greg Norman) từng lọt top Sân golf tốt nhất thế giới (hạng 39, 2016) theo GolfDigest bình chọn. CNN Travel gọi Việt Nam là Thiên đường golf mới nổi (2023) nhờ phong cảnh đa dạng và hạ tầng đẳng cấp. Hay tạp chí Forbes xếp hạng Đà Nẵng là Thành phố golf hấp dẫn nhất châu Á (2021) với 3 sân golf top 100 thế giới trong bán kính 30km. Rõ ràng golf Việt Nam đang được đánh giá rất cao và luôn tỏa sáng trên bản đồ quốc tế.

Thế nhưng, golf Việt Nam cũng đã và đang bước vào giai đoạn khó khăn do suy thoái kinh tế toàn cầu. Ngay nội tại ngành golf Việt cũng đối mặt với các thách thức khi lượng người chơi tăng trưởng chậm lại, tần suất golfer ra sân thường xuyên ít hơn, sức tiêu dùng yếu. Đây là một kịch bản mà rất nhiều các nhà tổ chức, điều hành xem chừng đã tính tới nhưng không nghĩ lại đến sớm như vậy khi mà niềm tin về toàn cảnh golf Việt vẫn đang là tích cực.

Niềm tin đó lại càng lung lay hơn khi một đề xuất kiến nghị tăng thuế tiêu thụ đặc biệt ngành dịch vụ golf thay vì 20% lên 30%, như một cú ''đấm trời giáng'' vào toàn ngành. Một đề xuất đang hoàn toàn ngược lại với mong muốn, khao khát của các nhà hoạch định, điều hành golf của Việt Nam trong thời gian qua. Nhất là khi Covid 19 xuất hiện và ảnh hưởng, rất nhiều sân golf, các đơn vị dịch vụ golf đều mong muốn được giảm thuế TTĐB để có thể kích cầu tăng trưởng. Nhưng một lần nữa, việc xin giảm còn chưa xong thì đề xuất tăng như một gáo nước lạnh vào ngành golf, một ngành thực tế vẫn đang ''xanh vỏ, đỏ lòng''.

Vậy tại sao golf tại Việt Nam vẫn phải chịu thuế TTĐB rất cao, đâu là lý do?

Tại Việt Nam, Golf vẫn được xem là môn thể thao cao cấp, gắn liền với tầng lớp có thu nhập cao và lối sống sang trọng. Các dịch vụ golf bao gồm phí chơi, thẻ thành viên, thuê xe golf, caddie fee, các dịch vụ đi kèm về golf đều thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB). Theo Điều 3, Luật Thuế TTĐB số 27/2008/QH12 (sửa đổi 2014, 2016), đã quy định rõ các dịch vụ trên đều chịu thuế TTĐB: Mức thuế suất: 10% (áp dụng từ 01/01/2017).

Những ý do Việt Nam vẫn áp thuế TTĐB cao với Golf:

1. Golf được xem là 'hàng hóa, dịch vụ không thiết yếu'

Theo Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt (2008 & sửa đổi), các mặt hàng/dịch vụ xa xỉ, không phục vụ nhu cầu cơ bản của đại đa số người dân sẽ bị áp thuế TTĐB. Golf rơi vào nhóm này vì phục vụ một bộ phận nhỏ có thu nhập cao, không phải môn thể thao đại chúng như bóng đá, cầu lông. Đây là một điểm đang gây tranh cãi bởi chính những người chơi golf. Bởi golf nên được đối xử công bằng như một môn thể thao vì đều có thể phổ cập hóa như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Thái Lan... Rõ ràng nếu coi golf là một thứ ''hàng hóa'' thì đúng là xa xỉ, nhưng nếu là môn thể thao thì cần được đối xử công bằng như bóng đá, cầu lông hay pickleball.

Chi phí chơi golf tại Việt Nam vẫn tương đối đắt đỏ với mức dao động từ 1,5-5 triệu đồng, chưa kể nhiều chi phí khác đi kèm, và khiến cho golf vẫn luôn là một môn thể thao, dịch vụ giải trí không thiết yếu. Nhưng lý do chi phí chơi golf cao này đến từ nhiều nguyên nhân trong đó ảnh hưởng lớn nhất chính là thuế TTĐB.

Mặc dù du nhập vào Việt Nam từ thập niên 30 nhưng phải tới những năm 80-90 của thế kỷ trước golf mới được chú ý đến. Ghi danh nhiều với giải thưởng lớn trên bản đồ golf thế giới trong 10 năm trở lại đây nhưng nhìn lại thì thấy Golf vẫn chưa nằm trong danh mục ưu tiên phát triển thể thao quốc gia. Điều này khác với các môn phổ thông được khuyến khích như bóng đá...

Thực tế thì Mỹ hay Nhật Bản, Thái Lan cũng trải qua giai đoạn golf cũng gặp khó khăn. Nhưng sự bứt phá của môn này cũng đến từ sự cổ vũ tiên phong không nhỏ của những người đứng đầu. Ở Mỹ thì người tiên phong chính là tổng thống Dwight David Eisenhower, hay ở Thái Lan chính là sự hỗ trợ của hoàng gia Thái Lan....

Tóm lại, Thuế TTĐB đánh vào golf nhằm phân biệt giữa dịch vụ cao cấp và thiết yếu, phù hợp với chính sách thuế của nhiều quốc gia. Ở Việt Nam, thì golf vẫn được xem là một hàng hóa xa xỉ không thiết yếu chứ chưa phải là một môn thể thao cần được phổ cập.

2. Mục đích điều tiết thu nhập và kiểm soát tài nguyên đất

Việc áp thuế TTĐB lên golf không chỉ để tăng ngân sách mà còn giúp đảm bảo công bằng xã hội. Đây là một cách tái phân phối một phần thu nhập từ người có khả năng chi trả golf cho golf sang những người không có khả năng tiếp cận môn này. Đương nhiên, nguồn thuế thu từ Golf còn dùng để đầu tư vào cơ sở hạ tầng công cộng, giáo dục, y tế.

Một trong lý do lớn nữa khi mà golf chịu thuế TTĐB là các nhà quản lý muốn hạn chế việc lãng phí tài nguyên đất đai. Việc đánh thuế cao giúp kiểm soát phát triển ồ ạt các dự án golf, tránh tình trạng "bong bóng đất đai".

Một lý lẽ được đưa ra là rất thuyết phục là đất ở và đất nông nghiệp vẫn bị cho là đang thiếu hụt trong khi sân golf (hàng hóa không cần thiết) lại cần lượng đất lớn từ 50-100 ha. Đây là vấn đề được nâng lên hạ xuống, cân đo đong đếm rất nhiều giữa lợi ích đảm bảo hài hòa. Bởi thực tế, sân golf được xây dựng đều đảm bảo quy định vô cùng chặt chẽ của chính phủ. Các sân golf tại Việt Nam đều được xây dựng trên vùng đất gần như khó có thể canh tác, thậm chí đất hoang hóa, đương nhiên không được sử dụng đất nông nghiệp. Hơn thế nữa, việc sân golf được xây dựng trên vùng đất khô cằn, kém hiệu suất kinh tế còn mang đến vô vàn cơ hội phát triển, trong đó có thu hút đầu tư, tạo công ăn việc làm... Dubai là nơi chính những sân golf đã biến những sa mạc thành các vùng đất sống, sinh sôi này nở và mang lại giá trị kinh tế cao cho tiểu quốc này.

3. Bảo vệ môi trường:

Một số ý kiến cho rằng sân golf gây tác động tiêu cực đến môi trường, dẫn đến việc áp thuế TTĐB như một biện pháp gián tiếp hạn chế. Ví dụ như tiêu thụ lượng nước khổng lồ để tưới cỏ (một sân golf 18 hố có thể dùng 4.000 - 5.000 m³ nước/ngày). Bên cạnh đó, các nhà bảo vệ môi trường luôn đấu tranh về việc sân golf sử dụng hóa chất bảo dưỡng (thuốc trừ sâu, phân bón) gây ô nhiễm đất và nguồn nước ngầm. Tất cả điều này đều ảnh hưởng đến hệ sinh thái tự nhiên, đặc biệt ở các khu vực ven biển hoặc rừng núi. Do đó việc đánh thuế TTĐB giúp định hướng phát triển bền vững, khuyến khích các chủ đầu tư áp dụng công nghệ tiết kiệm tài nguyên.

Đây cũng là một quan điểm có góc nhìn hai chiều và cũng gây ra những quan điểm tranh luận. Thực tế thì các sân golf ngày nay đang sử dụng các loại cỏ chịu hạn cực tốt như Zoysia, tiêu thụ nước thấp. Cỏ khỏe và cũng hạn chế việc dùng phân bón. Hơn nữa, các loại phân bón giờ đây đang được chuyển sang dòng hữu cơ, thân thiện môi trường, tạo điều kiện mùn đất dinh dưỡng tốt và là mảnh đất sinh sôi của nhiều loại giun có ích cho đất. Rất nhiều sân golf được xây dựng ở vùng đất hoang hóa nay đã màu mỡ và các loài chim chóc trở lại ở mảnh đất này. Nhật Bản là quốc gia có diện tích lớn hơn Việt Nam không quá nhiều nhưng có tới hơn 3000 ngàn sân golf. Với nhiều người Nhật, họ còn cho rằng, sân golf giúp họ giữ được đất giữ được cả nước. Hay tổng thống Donald Trump có cả sân golf ở khu bảo tồn thiên nhiên của Scotland, và tổng thống Trump từng đã thắng quyền xây dựng sân golf ở đây vì cho rằng: nhờ việc ông làm sân golf thì không còn bất kỳ một kẻ săn bắn nào vào khu bảo tồn thiên nhiên này nữa.

So sánh với các quốc khác

Việt Nam không phải quốc gia duy nhất đánh thuế golf. Một số nước cũng coi đây là dịch vụ xa xỉ và áp thuế cao: như Hàn Quốc (hơn 500 sân golf) áp Thuế TTĐB cho dịch vụ golf 10%. Thái Lan (khoảng 250 sân golf) áp thuế VAT 7% + phí địa phương, Malaysia (khoảng 200 sân golf) thuế TTĐB 6% cho dịch vụ golf. Trung Quốc: Từng cấm xây sân golf mới để kiểm soát đất đai. Mỹ (hơn 13 ngàn sân golf) thì tùy thuộc một số bang đánh thuế cao lên dịch vụ golf như California, New York. Nhưng tất cả các nước này mức thuế TTĐB đều đang thấp hơn Việt Nam rất nhiều, mặc dù Việt Nam mới chỉ có 67 sân golf theo thống kê chính thức từ GolfEdit. 

Chắc chắn thuế TTĐB làm tăng chi phí chơi golf, nhưng đây là một trong những cách để chính phủ điều tiết tùy theo bối cảnh kinh tế, xã hội hiện nay. Nhưng nếu đề xuất thuế này tăng tiếp trong thời gian tới, thì đây sẽ là một bước lùi lớn thậm chí còn làm nguy hại đến một ngành thể thao còn rất non trẻ. Golf Việt vẫn chưa phải là một vườn trái ngọt nhưng tính toán không chuẩn thì dễ sớm 'vặt những trái non'.

GolfEdit.com